در بلندای تاریخ از زلزله های مهیب تا خط مترو

 

برج طغرل در نزدیکی آرامگاه ابن بابویه شهرستان ری قرار دارد. از دیدگاه تاریخی دو نظر درباره شخصیت مدفون در این بنا مورد بحث است. یا این برج آرامگاه طغرل یک پادشاه سلجوقی است که با غزنویان جنگید و بساط سلطنت آنان را برچید و یا خلیل سلطان فرزند تیمور لنگ، در این بنا مدفون گشته است. با اجازه مورخان محترم تاریخ این امر برای بسیاری از ما نظاره گران و علاقه مندان آثار تاریخی  از اهمیت چندانی برخوردار نیست. آنچه عموما برای ما قابل توجه است، طرح استادانه کنگره ها و تیغه های نمای برج طغرل و نمود اندیشه خلاق ایرانی است که در ساخت آن تبلور یافته است. نظر افکنیم بر دریچه های تعبیه شده نور ، بر گذر اسرارآمیز خورشید از تیغه های نما و بر جایگاه آتش بر روی باروی بلند برج که راهنمای مسافران راه ابریشم بود. طریقت گران علم نجوم در دوران سلجوقی، نمای بیرونی برج را دور تا دور پوسته خارجی آن به شکل کنگره هایی با زاویه حاده ساختند. در ساعات طلوع خورشید، با هر نیم ساعت عبور آفتاب، نصف  یک کنگره نمای شرقی بر بدنه برافراشته برج روشن می شد، تا به اذان ظهر می رسید. در آن هنگام خورشید درست بالای سر در ورودی آن قرار می گرفت و سپس با گذر هر ساعت تا موقع غروب به ترتیب کنگره های غربی نما نیز یک به یک روشن می شدند. بدین ترتیب برج طغرل، گاهشمار و ساعت آفتابی شهر شد. برج طغرل استوار و مستحکم از رنج های تاریخ و از جفای فرونشین خاک گذر کرد واز فرسایش باد و باران گریخت تا به دوران ما دلسوزان شهر رسید که با کمپین ها، وبلاگ ها و کمیته های پی گیری برای ممانعت از تخریب ابنیه تاریخی سرمان گرم است. پارسال اعلام  شد که خط ششم متروی تهران از زیرزمینی در نزدیکی برج طغرل عبور خواهد کرد. بحث شدیدی میان مسئولین بخش توسعه شهری شهرداری و میراث فرهنگی در گرفت و اگر سرو صدای روزنامه ها، رسانا ها و ابراز نگرانی مردم نبود، شهرداری کارش را پیش می برد. وزن سنگین قطار های زیرزمینی با هزار مسافر، لزرش هایی را می آفریند که بر ساختار لایه های زمین تاثیرات فراوان داشته و طبقات زمین را جابجا می کند. ترک، ریزش و فرسایش از نتایج جبران ناپذیر نشست رده های خاک خواهد بود. دوستدارن آثار باستانی می پرسند که مگر در شهر های تاریخی چون لندن، پاریس و رم با حفظ آنهمه آثار و بنا مترو نکشیده اند. همه بر این امر واقفند که در مکان های تاریخی باید تصمیمات تاریخی گرفت. البته چرخش در مسیر ریل گذاری مترو هزینه بردار است. اما هزینه تخریب برج از جهت اجتماعی و فرهنگی قابل پرداخت نیست. تلاش مردم برای قبول این امر ساده و سزاوار درک همچنان تا به امروز ادامه یافته است، تا آنجا که سرانجام مسئولین اعلام کردند که در حال حاضر این پروژه توسعه شهری در الویت برنامه های شهرداری قرار ندارد. با این حال مسئولین بر این باورند که فاصله بنا تا خط مترو مشکلی را در آینده برای برج ایجاد نخواهد کرد و بدین ترتیب نگرانی مردم  کاملا رفع نشده و هنوز پا برجاست. برج طغرل، در بلندای تاریخ، جنگها و زلزله های مهیبی را از سر گذراند، تا ببینیم که با مترو چه خواهد کرد.