ساغرو صراحی آکوستیکی

 

 

 

نام عالی قاپو از دو کلمۀ عالی و قاپو که در کنار هم معنای " سر در بلند" را می دهند، تشکیل شده است. در تالار های قسمت جلوی بنا، مجاور به میدان نقش جهان اصفهان، نمایش های باشکوه دوران صفوی از مراسم چوگان تا سان قشون، چراغانی ها و نمایش پهلوانان قابل رویت بودند. اما تنها جشن و سرور میدان نقش جهان، ساکنان اشرافی کاخ عالی قاپو را سرگرم نمی کرد. بنای عالی قاپو نیاز به ساخت تالار هایی داشت که از هیاهوی شهر و میدان منفک بودند. علاوه بر این فلسفۀ ساخت این بنا، بر مبنای ایجاد آن " درگاه بلند" که از نامش بر می آمد، شکل گرفته بود و اضافه نمودن طبقات جدیدتر طرح بنا را تکمیل می کرد.

در مراحل بعدی ساخت تاریخی عالی قاپو، طبقۀ ششم بصورت حجم برج شکلی به بنا اضافه شد و آن را به تالار موسیقی اختصاص دادند. این تالار بر مبنای شناخت نسبی علوم در دوران صفوی از فیزیک صوت ساخته شد. محفظه های میان تهی به شکل ساغر و جام شراب در دیواره ها و سقف تالار ایجاد شدند. هر فضای تو خالی که در دل مقرنس ها تعبیه شده بود دارای حجم متفاوتی بود و طنین صوتی در هر یک از آنان فرکانس متفاوتی پیدا می کرد و این خود صدایی پر حجم را تولید می نمود. می گویند زمانی که نوازندۀ تکنوازی در این تالار اقدام به نواختن می کرد، طنین صوتی تک ساز او، چنان در فضای تالار منعکس می شد که گویی گروهی با او هم نوازی می کردند.

گچبری های تو خالی و مشبک به شکل ساز، وظیفۀ تنظیم و پخش صدا را بعهده داشتند و در واقع این اشکال مجوف و میان تهی از ویژگی های آکوستیکی برخوردار بودند. به همین دلیل این تالار را اتاق صوت نیز می نامیدند که به نوعی همان کار استودیو های ضبط کنونی را انجام می داد. گچبری های آکوستیکی همان نقشی را ایفا می کردند که امروزه لایه های عایق صدا که از بافت های متخلخل و اسفنجی برخوردارند، انجام می دهند. این تکنیک مرسوم به لانه زنبوری، شیوۀ سنتی و تجربی معماران ایرانی برای حل مشکلات صوتی بود. تالار صوت با نقش های نفیس گچبری، بهره گیری از اشکال کنگره دار، قرنیز های ظریف و پیش آمدگی های باریک در دیواره ها و سقف، برجسته ترین قسمت کاخ عالی قاپو محسوب می شود.