خاطرات خانه متروک

فتومونتاژ و یا فتوکلاژ یک نوع هنر ترکیبی است که در آن عکاس تصاویر را می برد، می چیند و می چسباند، تصاویری که گاه با هم تداخل می کنند و در هر صورت ترکیب می شوند و حاصل آن آمیختگی، یک تصویر نهایی است که بدون چاک و درز، چاله حقایق را پر کرده و بیننده را به یک مفهوم نسبی هدایت می کند. آن مفهوم خود را در ذهن عکاس صیقل می دهد و برای دستیابی به سخن پایانی اش از نرم افزار های متعددی بهره می گیرد. "ادوب فتوشاپ" یکی از آن نرم افزار هاست که پیش از اینکه در فرمت های دیجیتالی کاربرد داشته باشد، از آن برای ویرایش ساده عکس و چاپ آن بر روی کاغذ استفاده می شد. بعد ها این گونه نرم افزار ها نظیر فتوشاپ بواسطه رشد علم کامپیوتربه پردازشگران پیچیده و پرتوان گرافیکی تبدیل شدند و استفاده دیجیتالی از آنان بطور گسترده آغاز شد.

معین شافعی فارغ التحصیل رشته فیلمسازی، فیلم برداری و عکاسی به تجربیات شاخصی درهنر فتومونتاژ دست یافته و یک گرافیست حرفه ای است. کارهایش به سمت سورئالیسم، گریز از واقعیت و بکارگیری ضمیر ناخودآگاه و رویا گرایش دارند و آنچه بسیار در کارهای فتو مونتاژ های ایرانی مشاهده می گردد، در کار او هم هست و آن بازگشت فراواقع‌ گرایانه ای است به سده پیشین. جلوه های زندگی اشرافی قاجاری که بدون قیل و قال غرب طلبی موجودیت نداشت و موجبات انحطاط فرهنگی نسل های پس از خود را فراهم آورد، از فضای بعد از انقلاب 57 بیگانه و برای نسل جوان ما پر از رمز و رازاست. رنگ های گزینشی این هنرمند جوان برای سورئال های قاجاری اش، خاکستری و آبی اند و  خلسه و نهفتگی اسرارآمیز گذشته مسکوت و خاموش را دو چندان می نمایند. نمایشگاه کارهای معین شافعی در گالری شیرین در تابستان امسال برگزارشد. نام هنرمند را هنوز در خاطر داشتم و با کمی جستجو عکس های نمایشگاهش را که با مصاحبه ای کوتاه از او منتشر شده بود، پیدا کردم. به گفته او تزیینات و هنر دوره قاجاربسیاربی نظیر و چشم گیرند که من در این مورد با اوکاملاً هم نظرم.

  معین شافعی داستان شکل گیری نمایشگاهش را چنین بازگو می کند:

 "این نمایشگاه حاصل همکاری یک ساله من با گروه فیلم‌مستند "خاطرات خانه متروک" در مقام دستیار کارگردان است. برای این فیلم که درباره حوادث دوران جنگ جهانی اول در ایران است، من تحقیقات بسیاری انجام دادم، در مسیر این تحقیقات به داستان‎هایی از دوران قاجار برخوردم که هر یک از آنها در ذهنم یکی از تصاویری که اکنون در گالری شیرین می‎بینید را پدید آورد. روی این داستان‎ها و تصاویر فکر کردم و پس از تهیه متریال‎‌های لازم در کامپیوتر آنها را به فوتومونتاژ تبدیل کردم. این عکس‌ها از آرشیو عکس‌های قاجاری به علاوه عکاسی‎های من از مناظر طبیعی یا مدل‎ها تشکیل شده‌ اند. در واقع هر چیزی که در این عکس‌ها سیاه و سفید است از آرشیو عکس‌های قاجاری تهیه شده است و بخش‌های رنگی عکاسی خود من هستند. من ایده این مجموعه را برای آقای سیروس سعدوندیان که تاریخ‌شناس هستند فرستادم و ایشان با توجه به تصاویر، برداشت آزاد خود را با استناد به تاریخ و آگاهی تاریخی که داشتند به شکل متن‎هایی نوشتند. این متن ها در ابتدا با زبان دوران قاجار و بسیار طولانی نوشته شده بودند اما من از آقای سعدوندیان درخواستم کردم که آنها را به شکل ساده‎تر و کوتاه بنویسند که برای مخاطبان گالری خواندن آنها جذاب‎تر باشد. من مدت بسیاری است که در زمینه فوتو مونتاژ فعالیت دارم و فضای همه آثارم نیز سوررئال هستند، زمانی که به ایده داستان‎های قاجاری رسیدم آنها را با فضاهای عجیب و غریبی که در ذهن داشتم ترکیب کردم. اینکه چرا بعضی از آنها تلخ و چرا دیگری شیرین است به پروسه تحقیقاتی من بازمی‎گردد، اما فضای سوررئال آثار در همه کارهای من وجود دارد. یکی از خصوصیاتی که دوره قاجار دارد و به جذابیت اینکارها نیز افزوده، این است که در این دوره هنرها، تزئینات و نقاشی و طراحی لباس‎ها بسیار چشم‎‏گیرند. این آثار بسیار ناب و اصیل هستند و دخل و تصرف فرهنگ‎های دیگر نیز در آنها بسیار کم است. به همین دلیل و با توجه به این نکته استفاده از طرح‎ها در کارهای من مشابه استفاده ابزاری از طرح‎های قاجاری است که این روزها فراوان هستند."

لینک نمایشگاه